top of page
Yazarın fotoğrafıBAT-BulentTurgut

Türkiye'nin Durumu ve Yakın Geleceği - 2 / Volkanlar




VOLKANLAR


Bir volkan, sıcak lav, volkanik kül ve gazların yüzeyin altındaki bir magma odasından kaçmasına izin veren, Dünya gibi gezegensel kütleli bir nesnenin kabuğundaki bir kopmadır.


Dünya'da volkanlar en çok tektonik plakaların ayrıldığı veya birleştiği yerlerde bulunur ve Dünya'nın plaka sınırlarının çoğu su altında olduğu için çoğu volkan su altında bulunur. Örneğin, Orta Atlantik Sırtı gibi bir okyanus ortası sırtı, farklı tektonik plakaların neden olduğu volkanlara sahipken, Pasifik Ateş Çemberi, yakınsak tektonik plakaların neden olduğu volkanlara sahiptir. Volkanlar, Doğu Afrika Yarığı ve Wells Gri-Berrak Su volkanik alanı ve Kuzey Amerika'daki Rio Grande yarığı gibi kabuk plakalarının gerildiği ve inceldiği yerlerde de oluşabilir. Levha sınırlarından uzaktaki volkanizmanın, Dünya'nın 3.000 kilometre (1.900 mil) derinliğindeki çekirdek–manto sınırından yükselen diyapirlerden kaynaklandığı varsayılmıştır. Bu, Hawaii sıcak noktasının bir örneği olduğu sıcak nokta volkanizmasıyla sonuçlanır. Volkanlar genellikle iki tektonik plakanın birbirini geçtiği yerlerde oluşmaz.


Kül ve sülfürik asit damlacıkları güneşi gizlediğinden ve Dünya'nın troposferini soğuttuğundan, büyük patlamalar atmosfer sıcaklığını etkileyebilir. Tarihsel olarak, büyük volkanik patlamaları, felaket kıtlıklarına neden olan volkanik kışlar izledi.

Dünya dışındaki diğer gezegenlerin volkanları vardır. Örneğin, Venüs'te volkanlar çok sayıdadır. 2009 yılında, ‘volkan’ kelimesi için kriyovolkanizm gibi süreçleri içeren yeni bir tanım öneren bir makale yayınlandı. Bir volkanın ‘o cisim için tanımlandığı gibi magmanın ve/veya magmatik gazın patladığı bir gezegende veya ayın yüzeyinde bir açıklık ' olarak tanımlanmasını önerdi.’


Levha tektoniği


Levha tektoniği teorisine göre, Dünya'nın litosferi, sert dış kabuğu, on altı büyük ve birkaç küçük plakaya bölünmüştür. Bunlar, altta yatan sünek mantodaki konveksiyon nedeniyle yavaş hareket halindedir ve Dünya'daki volkanik aktivitenin çoğu, plakaların birleştiği (ve litosferin yok edildiği) veya ayrıldığı (ve yeni litosferin yaratıldığı) plaka sınırları boyunca gerçekleşir.


Jeolojik teorinin gelişimi sırasında, volkanların zaman, yer, yapı ve bileşim içinde gruplandırılmasına izin veren ve nihayetinde levha tektoniği teorisinde açıklanması gereken belirli kavramlar gelişmiştir. Örneğin, bazı volkanlar tarihlerinde birden fazla faaliyet dönemine sahip poligenetiktir; tam olarak bir kez patladıktan sonra soyu tükenen diğer volkanlar monogenetiktir ("tek yaşam" anlamına gelir) ve bu tür volkanlar genellikle coğrafi bir bölgede bir araya getirilir.


Patlayan Malzeme


Volkanik bir patlamada dışarı atılan malzeme üç türe ayrılabilir:


1. Volkanik gazlar, çoğunlukla buhar, karbondioksit ve bir kükürt bileşiğinden oluşan bir karışım (sıcaklığa bağlı olarak kükürt dioksit, SO 2 veya hidrojen sülfür, H 2 S)

2. Lav, ortaya çıktığında ve yüzey üzerinde aktığında magmanın adı

3. Tefra, havaya fırlatılan ve atılan her şekil ve boyuttaki katı madde parçacıkları


Volkanik Aktivite Durumuna Göre


1. Patlayan Volkanlar

2. Etkin Volkanlar

3. Uykuda ya da Yeniden Etkinleşen Volkanlar

4. Nesli Tükenmiş


Volkanik-Uyarı Seviyesi (VUS)


Volkanların üç yaygın popüler sınıflandırması öznel olabilir ve soyu tükendiği düşünülen bazı volkanlar yeniden patlak verdi. İnsanların bir yanardağın üzerinde veya yakınında yaşarken yanlış bir şekilde risk altında olmadıklarına inanmalarını önlemeye yardımcı olmak için ülkeler, volkanik aktivitenin çeşitli düzeylerini ve aşamalarını tanımlamak için yeni sınıflandırmalar benimsemişlerdir.[69] Bazı uyarı sistemleri, farklı aşamaları belirlemek için farklı sayılar veya renkler kullanır. Diğer sistemler renkleri ve kelimeleri kullanır. Bazı sistemler her ikisinin bir kombinasyonunu kullanır.


VUS Volkanik Aktivite Büyük olasılıkla tehlikeler


5 Büyük volkanik patlama Yanardağ üzerinde ve ötesinde patlama tehlikeleri

4 Orta derecede Yanardağ üzerinde ve yakınında volkanik patlama patlama tehlikeleri

3 Küçük volkanik patlama Havalandırma yakınındaki patlama tehlikeleri

2 Orta ila artan volkanik huzursuzluk Volkanik huzursuzluk tehlikeleri, patlama  tehlikesi potansiyeli

1 Küçük volkanik huzursuzluk Volkanik huzursuzluk tehlikeleri

0 Volkanik huzursuzluk yok Volkanik çevre tehlikeleri



Volkanik Aktivite Uyarı Bildirim Sisteminin Özeti


Normal Erüptif olmayan bir durumda bir volkanın tipik arka plan aktivitesi

Daha yüksek bir seviyeden bir değişiklikten sonra:

Volkanik aktivitenin durduğu kabul edildi ve yanardağ normal, erüptif olmayan durumuna geri döndü.

Danışmanlık Bilinen arka plan aktivitesinin üzerinde artan huzursuzluk

Daha yüksek bir seviyeden bir değişiklikten sonra:

Volkanik aktivite önemli ölçüde azaldı, ancak olası yenilenen artış için yakından izlenmeye devam ediyor.

İzlemek Artan erüptif aktivite potansiyeli (zaman dilimi değişkeni) VEYA sınırlı tehlikeler oluşturan küçük bir patlama ile artan / artan huzursuzluk.

Uyarı Son derece tehlikeli patlama devam ediyor veya yaklaşıyor.



Kaliforniya için Havacılık renk kodları


Kod Anlatı Seviyeler


Yeşil Acil risk yok Sakinlikten Güçlü Huzursuzluğa Kadar Olan Seviyeler

Sarı İzleme Yoğun Huzursuzluk

Portakal Uyarı Yoğun huzursuzluğun hızlanması: muhtemelen saatler ile günler içinde patlama

Kırmızı Patlama devam Seviye 1 (Küçük patlama) ila 4 (Büyük patlayıcı patlama)



Alaska için Havacılık renk kodları


Sınıf Tanım


Yeşil Volkan normal "uykuda" durumundadır.

Sarı Volkan huzursuz. Sismik aktivite yükselmiştir. Erüptif aktivite potansiyeli artar.

Portakal Küçük kül patlaması bekleniyor veya onaylandı. Tüylerin deniz seviyesinden 25.000 fitin üzerine çıkması muhtemel değildir.

Kırmızı Büyük kül püskürmeleri bekleniyor veya onaylandı. Tüylerin deniz seviyesinden 25.000 fitin üzerine çıkması muhtemel.



Washington ve Oregon için Havacılık renk kodları


Kod Anlatı Seviyeler


Uyarı Yok Olağandışı ancak tehdit edici olmayan olaylar hakkında "Bilgi Beyanları" verilebilir

1. Seviye Uyarı Volkanik Huzursuzluk Bildirimi Olası tehlikeli bir volkanik olayın göstergesi olabilecek önemli anormal koşullar kabul edilmektedir.

2. Seviye Uyarı Volkan Danışmanlığı İzleme ve değerlendirme, tehlikeli volkanik faaliyetle sonuçlanma olasılığı önemli olan ancak kanıtlar yaşamı veya mülkü tehdit eden bir olayın yakın olduğunu göstermediğinde süreçlerin devam ettiğini göstermektedir.

3. Seviye Uyarı Volkan Alarmı İzleme ve değerlendirme, öncü olayların, yaşamı ve mülkü tehdit eden eşlik eden volkanolojik veya hidrolojik tehlikelere sahip volkanik bir olayın yakın göründüğü veya devam ettiği noktaya yükseldiğini göstermektedir.



Havacılık Volkanik İşaretler




Volkanik Alanlar ve Etkileri


Süper volkanlar (içinde pekçok volkanı ve geniş volkanik araziyi kapsayan geniş bir alandır), konik tepeli volkanlar, dipten akıntılı volkanlar, volkanik alanlar, volkanitler. Bunların her birisinin etkisi farklı olacaktır. Volkanların etkileri şunlara göredir:


1. Fırlattığı kül yoğunluğu ve alanı

2. Çıkarttığı lav miktarı ve bunların akış yönü

3. Çıkarttığı zehirli gazlar ve bunların etki çapı

4. Yer sarsıntıları ve depremler

5. Heyelanlar

6. Toprak kaymaları


Volkanlar bulunduğu alanlara göre:


1. Kara volkanları

2. Deniz volkanları

3. Sonradan açılan volkanlar

4. Eski volkanik alanlar


Volkanlarla İlgili Önemli Yerler:


Uluslararası Volkanoloji ve Dünya'nın iç Kimyası Birliği (IAVCEI): https://www.iavceivolcano.org/

Smithsonian Enstitüsü'nün Holosen Dönemindeki Küresel Volkanizma Programı: https://www.si.edu/



Volkanik Patlama Kategorizasyonuna (VEI) göre volkanların gücü ve etkileri:


VEI Çıkarma Hacmi Tanım Tüy Gönderme Yüksekliği Etki Alanı Çapı


0 < 10 4 m3 Etkili < 100 m 10 km

1 > 10 4 m3 Nazik 100 m-1 km 20 km

2 > 10 6 m3 Patlayıcı 1-5 km 100 km

3 > 10 7 m3 Şiddetli 3-15 km 200 km

4 > 0.1 km3 Felaket > 10 km 500 km

5 > 1 km3 Büyük Felaket > 10 km 1000 km

6 > 10 km3 Devasa > 20 km 2000 km

7 > 100 km3 Süper Devasa > 10 km 5000 km

8 > 1.000 km3 Mega Devasa > 10 km Sınırsız



Patlaması çok yüksek ihtimalle olanlar;


Volkan Varlığı Volkanik Alan Varlığı Gaz Etkilenmesi Lav Etkilenmesi


Ege % 2-5 % 10-20 % 25-30 % 30-40

Marmara % 10-15 % 15-20 % 25-30 % 30-40

Akdeniz % 10-15 % 15-20 % 25-30 % 30-40

Karadeniz % 10-15 % 15-20 % 25-30 % 30-40

GD Anadolu % 10-15 % 15-20 % 25-30 % 30-40

D Anadolu % 10-15 % 15-20 % 25-30 % 30-40

İç Anadolu % 10-15 % 15-20 % 25-30 % 30-40

- Volkanik alanlara denizlerdeki volkanlar ve volkanik alanlar da dahil edilmelidir.



Türkiye'de patlaması beklenen volkanlar:


Volkan İsmi Patlama Seviyesi


Hasandağı VEI 5-6

Tendürek Dağı VEI 4-5

Ağrı Dağı VEI 5-6

Nemrut Dağı VEI 5-6

Erciyes Dağı VEI 5-6

Süphan Dağı VEI 4-5

Kula Tepeleri VEI 3-4

Acıgöl - Nevşehir VEI 3-4

Akyarlar - Bodrum, Muğla VEI 4-5

Karacadağ VEI 5-6

Karapınar VEI 3-4

Girekol VEI 3-4

Antakya Volkanı VEI 3-4

Uludağ VEI 4-5


Dolaylı olarak etkileyecek olanlar:


Volkan Adı Türkiye'ye Beklenen Etkisi


Kolumbo, Yunanistan 80/100

Santroni Süpervolkanı, Yunanistan 100/100

Etna, İtalya 50/100

Vezüv, İtalya 70/100

Campi Fregrei Süpervolkanı, İtalya 90/100

Yellowstone, ABD 80/100

Karadeniz İçindeki Volkan 1 80/100

Karadeniz İçindeki Volkan 2 90/100



Muhtemel Hasar Oranları < T =T > T


Sosyal Hasarlar 7/10 9/10 8/10

Ekonomik Hasarlar 9/10 10/10 10/10

Çevresel Hasarlar 9/10 10/10 10/10

Fiziksel Hasarlar 7/10 10/10 9/10

Psikolojik Hasarlar 6/10 10/10 10/10


< T : Tarık Yıldızı sayhasından meydana çıkışına kadarki süreç

=T : Tarık Yıldızı sayhasının meydana çıktığı zaman

> T : Tarık Yıldızı'nın ilkin uzaklaşması sırasındaki süreç






33 görüntüleme0 yorum

Son Yazılar

Hepsini Gör

Uyarı

Bu websitedeki bilgiler eskimiştir ve güncelleme yapacak vaktimiz yoktur. Yine de bazı bilgilerden istifade edebileceğiniz görüşüyle açık...

Beğenmiyormuş bizi sivri

İnsanlara kendimizi beğendiremiyoruz. Hele bizi yeni tanıyıp araştırmaya başlayanlar hemen "yok senin cv'nde şunu gördüm, olmamış", "yok...

Evrensel yenilebilirlik testi nedir?

Vahşi doğada kaybolmak veya mahsur kalmak ciddi bir iştir ve kendinize hayatta kalmak için en iyi şansı vermek için sağlam kararlar...

Comments

Rated 0 out of 5 stars.
No ratings yet

Add a rating
bottom of page