Günümüz volkanlarından alınan örnekler tüm volkanik gazların %50 – %80'inin su buharı olduğunu gösterir. Düşük miktarlarda karbondioksit, azot, özellikle kükürt dioksit ve hidrojen sülfür olmak üzere kükürt gazları ve çok az miktarda karbon monoksit, hidrojen ve klor da yayılır. Kaliforniya'da Lassen Volkanik Ulusal Parkı gibi güncel volkanizma alanlarında hidrojen sülfür gazının çürük yumurta kokusu fark edilmeden geçilmez.
Volkanik Gazlar
Magma yüzeye doğru çıkarken basınç azalır ve içerdiği gazlar genleşmeye başlar. Yüksek ağdalı felsik magmada genleşme durur ve gaz basıncı artar. Sonunda gaz basıncı büyüyerek patlamaya neden olur ve kül gibi piroklastik malzemeleri ortaya çıkarır. Aksine düşük ağdalı mafik magma gazların genleşerek kolayca kaçmasına izin verir. Bu nedenle mafik magmalar genelde oldukça sessizce püskürür.
Püskürmeler sırasında açığa çıkan birçok gaz atmosfere çabucak yayılır ve sayısız ölümle sonuçlandığı birkaç durum dışında insanlara az tehlike yaratır. 1783 yılında İzlanda'da Laki yarığından çıkan olasılıkla kükürt dioksit olmak üzere püsküren, toksik gazların yıkıcı etkileri oldu.
Ülkedeki büyükbaş hayvan varlığının yaklaşık %75'i ölmüş ve gaz kökenli pus, sıcaklık düşüşlerine ve etkin zararlarına yol açmıştır. İzlanda nüfusunun yaklaşık %24'ü çıkan Mavi Pus Kıtlığı sonucunda öldü. Ülke 1783 – 1784 yıllarında uzun dönem ortalamasının 4.8 °C altındaki sıcaklıklarla son 225 yılın en soğuk kışını geçirdi. Ayrıca adını verdiği Avrupa'da güneş ışığı şiddetini azaltan bir sis ortaya çıktı. 1783 – 1784'te Avrupa'da ve Kuzey Amerika'nın doğusunda geçirilen şiddetli kış, üst atmosferdeki bu “kuru sis” varlığına bağlanmıştır.
Özellikle 1816'nın soğuk ilkbahar ve yaz tarihsel dönem boyunca en büyük ve en ölümcül püskürme olan Endonezya'daki 1815 Tambora püskürmesine bağlanmıştır. Önceki yıl Filipinler'deki Mayon volkanının püskürmesi de 1816'nın soğuk ilkbahar ve yazına katkıda bulunmuştur. 1883'teki Krakatau püskürmesi de yaygın iklimsel etkileri olan bir başka tarihsel püskürmeydi.
Hawaii adasının sakinleri volkanik sis için vog terimini kullanırlar. 1983 yılından bu yana Kilauea volkanı az miktarda lav, bol miktarda karbon dioksit (CO2) ve günde yaklaşık 1800 ton kükürt dioksit çıkararak sürekli püskürmektedir. Karbon dioksit sorun çıkarmadığı halde kükürt dioksit ortama bir pus ve tatsız bir kükürt kokusu çıkarır. Vog muhtemelen turistler için çok az ya da hiç risk taşımamakla birlikte tehdit uzun dönemde vogun en yaygın olduğu adanın batı yakasında oturanlar için vardır.
Comments