En İyi Bıçak Çeliği Hangisi?

Bir pala veya bıçak almaya karar verdiniz. Bıçağın ham maddesi de çelik olduğundan ötürü doğal olarak aldığınız bıçağın en iyi cins çelikten yapılmış olmasını istiyorsunuz. Bu durumda “En iyi bıçak çeliği hangisi?” sorusu aklınızda beliriyor. Ancak bu sorunun basit veya genel geçer bir yanıtı yok. En iyi bıçak çeliğinin hangisi olduğu sorusunun yanıtı, öncelikle bıçağı üreten ve kullanan için farklıdır. Bir bıçak ustası için işleme kolaylığı, çeliğin dövülebilmesi, bulunma kolaylığı, maliyeti gibi etkenler devreye girer. “En iyi bıçak çeliği hangisidir?” sorusunu bir kullanıcı sorarsanız en başta sağlam olmasını isteyecektir. Ancak bunun dışında, bu sorunun genel geçer bir yanıtı yok. Neden mi? Öncelikle en iyi bıçak çeliğinin hangisi olduğu, ne için kullanılacağına göre değişecektir. Piyasada birçok çelik türü bulunur. Ostenistik çelikler, martenistik çelikler, yüksek hız çelikleri, uzay çağı alaşımları ve daha niceleri. Kuramda, her tür çelikten bıçak veya pala yapılabilir. Ancak buna değer mi? O cins çelikten bıçak elde etmek için emek harcanmalı mıdır? O cins çelikle elde edilen ürünün maliyeti ne olacak? Bu ve daha birkaç sorunun makul ve kabul edilebilir şekilde yanıtlanması gerekir. Belirli senaryolar üzerinden ilerlenirse en iyi bıçak çeliğinin hangisi olduğunu anlamak daha kolay olabilir. Örneğin; sık sık balığa çıkıyorsunuz. Hem balıkçılıkta kullanacağınız hem de çeşitli diğer işlerinizde elinizin altında olmasını istediğiniz bir bıçağa ihtiyacınız var. Bu durumda doğal olarak sizin için en iyi bıçak çeliği paslanmaz çelikten üretilmiş bir bıçak olacaktır. Paslanmaz çelik bıçaklar iyi ağız tutar, fakat görece zor bilenir. Bu da arazide bilemeyi zorlaştıracaktır. Fakat burada asıl etken, pasa dirençtir. Bunlara iyi bir örnek 12c27 çeliktir. Bu çelik yeni veya çok üst sınıf bir çelik değildir, ancak pasa karşı çok dirençlidir. Sağlamlığı da yeterinden fazladır. Bunun dışında 5Cr15 çelik 4116 Krupp çeliği, 440C, M390 çelik gibi çelikleri de tercih edebilirsiniz. Ancak bu çeliklerden üretilmiş bıçakların maliyetleri daha yüksek olacaktır. Örneğin; sağlam bir av bıçağına ihtiyacınız var. Batonlama, kesi, oyma, deşme yapacak, tepe tepe kullanacak bir bıçak istiyorsunuz. Suyla temasıysa olabildiğince az olacak. Bu durumda yüksek karbon çelikten bir bıçağı oldukça ucuza alabilirsiniz. Bu tür bıçakların bazıları görece hızlı körelebilir; ancak karbon çeliklerin çoğunun bilenmesi kolaydır. Böylece yanınızda taşıyabileceğiniz bir bileyi taşıyla arazide kolayca bileyebilirsiniz. Eğer bu işe ayıracak yüksek bir bütçeniz varsa seçenekleriniz daha çoktur. O1 alet çeliği, 5160 yay çeliği 440C paslanmaz çelik gibi çeliklerden yapılmış bir bıçak tercih edebilirsiniz.5Cr15 çelik de av bıçaklarında kullanılan sağlam ve pasa dirençli bir çelik türüdür. Üstelik maliyeti ucuz olduğundan, bu çelikten üretilmiş bıçakların fiyatları da uygun olacaktır. Bütçeniz uygunsa Curicble SV30® çelikten üretilmiş bir bıçak bile alabilirsiniz. Bu çelik uzay çağı çeliklerindendir. Peki, bu çelikten üretilmiş bıçakların hiç mi dezavantajı yok? Elbette ki var. Bu çelikten üretilmiş bıçaklar çok iyi ağız tutar. Çok sert, sağlam ve esnek bir çeliktir. Ancak sertliği o denli yüksektir ki bu çelikten yapılmış bir bıçaklar bileme makinelerine hasar verebilmekte, zımpara kemerlerini parçalayabilmektedir. Böyle bir bıçağı sahada bilemeniz neredeyse olanaksızdır. Örneğin; bir pala almak istiyorsunuz. Palalarda genelde, darbelere iyi direnen, olabildiğince iyi ağız tutan, sağlam olduğu kadar esneklik de sunabilen çelikler tercih edilir. O1 alet çeliği, 440C, A2 çelik, 65Mn çelik gibi çeliklerden yapılma çok güzel ve evladiyelik palalar üreten firmalar vardır. Bunlar arasında 65Mn, pasa çok dirençli bir çelik değildir. Ancak iyi ağız tutar, kolay bilenir. Sahada bilemek kolaydır. Bunların dışında 5160 yay çeliği, tam da pala üretmeye uygun çeliklerdendir. Yani en iyi bıçak çeliğinin hangisi olduğu; sizin o bıçağı nerede ve hangi ortamda kullanmak niyetinde olduğunuza, bütçenize göre değişir. Bir bıçağın iyi iş görmesini sağlayan, yalnızca çeliği değil, tasarımı ve işçiliğidir de. Bıçağın geometrisi çok önemlidir. Ağız, yanak, namlu, süvre (uç) tasarımı, ağırlık merkezi, ağız açısı vs. gibi etkenler de en az bıçağın üretiminde kullanılan malzeme kadar önemlidir. Genel geçer bir bilgi olarak denebilir ki; bir firma, marka veya bir bıçak ustası, belirli çelikler üzerinde ne kadar fazla çalışırsa o kadar ustalaşır. Örneğin; Gerber firması düşük bütçelere hitap eden ürünlerinde karbon çelikleri tercih etmektedir ve oldukça sağlam, piyasada sevilen ürünleri bulunmaktadır. Bunlardan biri olan ve henüz ülkemizde satılmayan Gerber Gator Golok Machete (Pala) kaba karbon çelikten üretilmiş olmasına rağmen, küt ağız tasarımı, geniş yanak payı ve çok etli sırt kalınlığı sayesinde, doğaseverler ve bıçakseverler tarafndan, en dayanıklı palalardan biri olarak anılmaktadır. Yine benzer şekilde Eski Dünya’nın en eski bıçak üretici firması olan Morakniv firması, 12c27 paslanmaz çelik ve bazı yüksek karbonlu çelikler üzerinde çok uzun yıllardır çalışmaktadır. Morakniv’in üretim yaptığı bu çelikler, çok üst sınıf olmamasına ve Morakniv’in çok uygun fiyatlı bıçakları olmasına rağmen, bazı Morakniv modelleri işkence testlerinde çelik tellere ve tuğlalara meydan okumaktadır. CRKT firması, görece yeni ortaya çıkan ve ucuz maliyetli Çin çeliklerinden üretilmiş birçok model piyasaya sürmüştür. Ancak Ken Onion, Kit Karson, Jim Hammond gibi tasarımcıların elinden çıkan tasarımlara göre üretilen bu bıçaklar, ilk başlarda kuşkuyla bakılan “Çin malıdır” diye hor görülen çeliklerden üretilmesinde rağmen kısa zamanda tutulmuş ve bıçakseverlerin gönlünde taht kurmayı başarmışlardır. Yani dışarıdan bakılınca basit gibi görünen, ayrıntısı yokmuş gibi görünen, ama içine girdikçe derinleşen her iş gibi bıçak işi de bir deryadır. Meraklısı olmayanın meyve kesip lavaboya attığı bıçak, meraklısı için sap tasarımı, namlu tasarımı, malzemesi, çeliği, ağırlığı gibi bir sürü öğeden oluşmaktadır. Tüm bu nedenlerle, “En iyi bıçak çeliği hangisidir?” sorusu, dışarıdan bakan için genel geçer bir yanıtı olan basit bir soru gibi görünebilir. Ancak işi bilen için bin yılların emeği ve birikimini, yüz yılların teknolojisini ve nesillerce çalışılarak elde edilen bilgi birikimini gözden geçirerek yanıtlanması gereken bir sorudur. Çelik türleriyle ilgili daha ayrıntılı bilgi için “Av Bıçakları, Çakı ve Palalarda Kullanılan Çelik Türleri” makalesine göz atabilirsiniz. Bıçak seçiminde dikkat edilmesi gereken ipuçları için “Kamp veya Bushcraft Bıçağı Nedir, Nasıl Seçilir?” makalesine göz atabilirsiniz.